Davlatning ijtimoiy mohiyati. Shaxslar uchun yaratilgan shart-sharoitlar. Kuchli ijtimoiy himoya va gʻamxoʻrlik.

Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining yangi tahririda mamlakat oʻz tarixida ilk bor rasman Ijtimoiy Davlat deb eʼlon qilindi. Bu tamoyil Oʻzbekistonning davlat siyosatidagi ustuvor yoʻnalishini belgilab beradi.

Oʻzbekiston Respublikasi — Ijtimoiy Davlat degani, har bir fuqaro ijtimoiy adolatdan foydalanishi, davlatdan gʻamxoʻrlik kutishi va oʻz muammolari bilan yolgʻiz qolmasligi huquqiy jihatdan kafolatlanganligini anglatadi. Bu, “Inson qadri uchun” degan ulugʻvor gʻoyani hayotga tatbiq etishning konstitutsiyaviy asosidir.
Yangilangan Konstitutsiyaning 1-moddasida Oʻzbekiston suveren, demokratik, huquqiy, Ijtimoiy va dunyoviy davlat ekanligi qatʼiy belgilandi.
Ijtimoiy davlatning asosiy maqsadi – bu inson, uning hayoti, qadri, huquq va erkinliklarini oliy qadriyat deb bilib, har bir fuqaroning munosib turmush darajasini taʼminlash uchun shart-sharoit yaratishdan iborat.

Ijtimoiy davlat tamoyili davlatga oʻzining ijtimoiy majburiyatlarini uch barobardan ortiqqa oshirish (Konstitutsiyadagi normalar soni boʻyicha) va bu majburiyatlarning bajarilishini taʼminlash yuklaydi.

Davlatning ijtimoiy mohiyati
Davlatning ijtimoiy mohiyati — bu davlat o‘z faoliyatida iqtisodiy va siyosiy manfaatlardan ustun qo‘ygan holda, inson farovonligi, ijtimoiy adolat va barcha fuqarolar uchun munosib turmush darajasini ta’minlashni asosiy vazifa deb bilishi demakdir.

Ijtimoiy davlat tushunchasi davlatning shunchaki “qo‘riqchi” vazifasini bajarishdan ko‘ra ko‘proq — iqtisodiy jarayonlarga faol aralashish, ijtimoiy xavf-xatarlardan himoya qilish, daromadlarni qayta taqsimlash va asosiy ijtimoiy xizmatlarni kafolatlash majburiyatini anglatadi.

Ijtimoiy davlatda inson, uning hayoti, huquq va erkinliklari, qadri oliy qadriyat hisoblanadi. Davlat o‘z faoliyatini aynan inson manfaatlari va ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda quradi, ya’ni siyosiy va iqtisodiy qarorlar avvalo inson farovonligiga xizmat qilishi kerak.

Davlatning ijtimoiy mohiyati shuni anglatadiki, O‘zbekiston Respublikasi o‘z fuqarolariga nafaqat huquqiy va demokratik erkinliklarni, balki moddiy va ma’naviy farovonlikni ham ta’minlashni o‘zining strategik burchi deb biladi. Davlat o‘z faoliyatini shunday yo‘lga qo‘yadiki, unda hech kim jamiyatning yordamidan mahrum bo‘lib qolmasligi kafolatlanadi.
Oʻzbekiston Respublikasining 2023-yilgi tahrirda qabul qilingan Konstitutsiyasi mamlakatning siyosiy-huquqiy tizimiga fundamental oʻzgarish kiritdi, unda Oʻzbekistonning huquqiy va demokratik davlat sifatidagi mavqei bilan bir qatorda, uning ijtimoiy davlat ekanligi qatʼiy mustahkamlandi. Bu konstitutsiyaviy meʼyor davlatning ijtimoiy mohiyatini, yaʼni uning fuqarolar uchun ijtimoiy adolatni, tenglikni va munosib turmush darajasini taʼminlash uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishdagi faol rolini huquqiy jihatdan kafolatlaydi.

Konstitutsiyada O‘zbekistonning Ijtimoiy davlat sifatida belgilanishi chuqur huquqiy ma’noga ega bo'lib, davlatni aholining ijtimoiy himoyasi, minimal turmush darajasi, sifatli ta’lim va tibbiyot kabi asosiy huquqlarini ta’minlashga majbur qiladi. Bu konstitutsiyaviy kafolatlar ijtimoiy himoyani oddiy xayriya akti emas, balki fuqarolarning majburiy huquqi sifatida qayta belgilaydi.

Ijtimoiy mohiyatni huquqiy mustahkamlash Konstitutsiyaga kiritilgan normalar asosida qabul qilinayotgan va amalga oshirilayotgan qonun hujjatlarida aks etadi (Masalan, “Nogironligi bo‘lgan shaxslarning huquqlari to‘g‘risida”gi qonun, ijtimoiy himoya tizimini rivojlantirishga qaratilgan Prezident Farmonlari va qarorlari.

Konstitutsiyada inson huquq va erkinliklari xalqaro huquqning umume’tirof etilgan normalariga muvofiq e’tirof etilishi va kafolatlanishi belgilangan. O‘zbekistonning xalqaro shartnomalari uning huquqiy tizimining tarkibiy qismi ekanligi tan olingan.

Davlatning ijtimoiy mohiyati mamlakat siyosatining markaziga “Inson qadri” tamoyilini joylashtirish orqali chuqur maʼno kasb etdi. Bu shuni bildiradiki, ijtimoiy kafolatlar endi davlatning ixtiyoriy ehsoni emas, balki har bir fuqaroning hurmatini taʼminlashga qaratilgan asosiy huquqi sifatida qaraladi. Davlat barcha fuqarolarga, ayniqsa, ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarga, ta’lim, mehnat va tibbiyot sohalarida teng imkoniyatlar yaratishga majbur.

Ijtimoiy davlat konsepsiyasini amalga oshirishda mamlakatning strategik maqsadi, tarqoq byurokratik yordam tizimidan majburiy ijtimoiy kafolatlarga asoslangan, markazlashgan, yaxlit va raqamli boshqariladigan ijtimoiy xavfsizlik tizimiga oʻtishni taqozo etdi. Bu esa keyingi siyosat oʻzgarishlarini huquqiy jihatdan murakkablashtiradi va bu siyosatlarning qaytarilish ehtimolini kamaytiradi.

Ijtimoiy davlatning samarali ishlashi faqatgina yaxshi qonunlarga emas, balki ularning qanday yaratilishi va amalga oshirilishiga bog‘liqdir. Huquq ijodkorligi jarayoniga zamonaviy tamoyillar va mexanizmlarni joriy etishga alohida e'tibor qaratilmoqda.

Bu jarayonda ijtimoiy adolat, xalqchillik (aholi ehtiyojlariga moslashish), ochiqlik va samaradorlik kabi tamoyillarni joriy etish asosiy maqsad hisoblanadi. Shuningdek, “aqlli tartibga solish” modellari va qabul qilinayotgan qarorlar ta'sirini tahlil qilish metodologiyasini joriy etish orqali qonun ijodkorligining texnik sifatini oshirish ko‘zda tutilgan. “One in two out” yoki “Sunset clauses” kabi zamonaviy uslublarning tatbiq etilishi hukumatning tartibga solish yukini kamaytirishga va ijtimoiy qonunlarning vaqtinchalik dolzarbligini saqlashga xizmat qiladi.

Bu institutsional islohotlar shuni anglatadiki, davlatning ijtimoiy mohiyatini ro‘yobga chiqarish endi siyosiy irodadan tashqari, boshqaruv sifati va operatsion samaradorlik bilan bevosita bog‘liqdir. Agar ijro jarayoni eskirgan yoki samarasiz bo‘lsa, hatto eng ilg‘or ijtimoiy huquqiy kafolatlar ham hayotga tatbiq etilmay qoladi.
Ijtimoiy shartnoma nazariyasi davlatning legitimligi va uning ijtimoiy majburiyatlarini fuqarolar bilan tuzilgan shartnoma orqali asoslaydi. Jan-Jak Russo o‘zining “Ijtimoiy shartnoma” nomli asarida shartnomaviy davlat qonuniy hokimiyat asosida vujudga kelishini ta’kidlaydi. Eng muhimi, bu davlat xususiy shaxslarga emas, balki butun xalqqa taalluqlidir. Russo hokimiyatning mas’uliyatini ta’kidlar ekan, agar hokimlar shartnomani buzsa, xalq ularni ag‘darib tashlashi mumkinligini aytadi. A.N. Radishchev ham xalqning qo‘zg‘olon qilish huquqini isbotlashga uringan.

Bu nazariya zamonaviy O'zbekiston uchun muhim nazariy asosi hisoblanadi, chunki davlatning ijtimoiy mohiyati uning faoliyatini fuqarolar manfaatlariga moslashtirish, adolatni ta’minlash va inson qadrini qadrlash orqali legitimlikni mustahkamlash majburiyatidan kelib chiqadi. Hokimiyatning xalq oldidagi shartli mas’uliyati, ijtimoiy himoya tizimining fuqarolarga umid bera olmagan oldingi modelini tanqid qilish uchun nazariy asos bo‘lib xizmat qiladi. Davlatning faol, samarali ijtimoiy siyosat yuritishi shartnomani yangilash va uning qonuniyligini qayta tiklash demakdir.

Ijtimoiy davlatning konstitutsiyaviy majburiyatlari aniq strategik hujjatlar, xususan, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil 11-sentyabrdagi PF-158-son farmoni bilan tasdiqlangan “Oʻzbekiston — 2030” strategiyasi va 2030-yilgacha Aholini Ijtimoiy Himoya Qilish Strategiyasi (PF-175-son) orqali amalga oshirilmoqda.
“Oʻzbekiston — 2030” strategiyasi mamlakatning asosiy rivojlanish yoʻnalishlarini belgilab beruvchi muhim hujjat boʻlib, u barqaror iqtisodiy oʻsish orqali Oʻzbekistonni daromadi oʻrtachadan yuqori boʻlgan davlatlar qatoridan oʻrin olishiga qaratilgan. Ushbu strategiyaning ijtimoiy himoyaga oid markaziy maqsadi — aholi talablariga va xalqaro standartlarga toʻliq javob beradigan taʼlim, tibbiyot va ijtimoiy himoya tizimini tashkil qilishdir.

Strategiya, shuningdek, fuqarolarning erkin va farovon hayot kechirish xohish-irodasini roʻyobga chiqarishga, har bir fuqaroga oʻz salohiyatini rivojlantirish uchun barcha imkoniyatlarni yaratishga xizmat qiladi. Bu esa xalq xizmatidagi adolatli va zamonaviy davlatni barpo etish, ijtimoiy xizmatlarni koʻrsatishda adolat va qonun ustuvorligini kafolatlash orqali amalga oshiriladi.

Davlatning ijtimoiy mohiyatini mustahkamlashda xalqaro huquq normalariga rioya qilish muhimdir. O‘zbekistonning 2021-yilda BMTning Nogironligi bo‘lgan shaxslar huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyasiga qo‘shilishi tarixiy ahamiyatga ega bo‘lgan voqeadir. Ushbu majburiyatni bajarish bo‘yicha tizimli ishlar amalga oshirilmoqda. Bu qadam ijtimoiy himoyani oddiy yordam ko‘rsatish darajasidan, nogironligi bo‘lgan shaxslarning huquqlarini kafolatlovchi, inklyuzivlikni ta’minlovchi tizimga o‘tishni majburiy qilib qo‘yadi.
O‘zbekistonda ijtimoiy himoya tizimini isloh qilish zarurati amaldagi tizimning samaradorlik jihatdan qoniqarsiz ekanligi haqidagi tanqidiy tahlildan kelib chiqdi. Davlat rahbari tomonidan o‘tkazilgan yig‘ilishda ta’kidlanganidek, eski ijtimoiy himoya tizimi 30 yil avvalgi darajada qolib ketgan va asosan faqat davlat ajratgan pulni tarqatish bilan shug‘ullangan. Bu nomaqbul yondashuv odamlarga umid berish, ularning hayotini yaxshilash yoki band bo‘lishiga ko‘maklashishni eng oxirgi o‘ringa tushirib qo‘ygan ekan.
Yangi tizimning asosiy tamoyili ijtimoiy adolat va inson qadrini ta’minlashdir. Bu yangi tizimni joylarda samarali ishlatish, muhtoj insonlarga madad va umid bag‘ishlash zarurligini anglatadi. Shunday qilib, islohotlar passiv redistributiv modeldan faol, rivojlanishga yo'naltirilgan sotsial davlat modeliga o'tishga intiladi.

Kuchli ijtimoiy himoya va gʻamxoʻrlik
O‘zbekiston Respublikasida kuchli ijtimoiy himoya va g‘amxo‘rlik siyosati yangi tahrirdagi Konstitutsiyaning asosiy g‘oyasi bo‘lib, mamlakatning ijtimoiy davlat ekanligi konstitutsiyaviy darajada mustahkamlanishi bilan bevosita bog‘liqdir.

Ijtimoiy davlat tamoyilining amaliy ifodasi sifatida Ijtimoiy Himoya Milliy Agentligining (IHMA) tashkil etilishi, ijtimoiy xizmatlarni koʻrsatishdagi avvalgi parchalanishni bartaraf etishga qaratilgan eng muhim institutsional islohot hisoblanadi.

Markaziy Agentlik bilan bir qatorda, ijtimoiy xizmatlarni bevosita aholiga yetkazish uchun hududlarda “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazlari tashkil etildi. Bu markazlar orqali ijtimoiy xizmatlarning markazsizlashtirilishi taʼminlanadi. 2023-yil 1-iyuldan boshlab “Inson” markazlarida ijtimoiy xodimlar guruhlari tashkil etilishi ijtimoiy yordam koʻrsatish modelining sifatiy jihatdan oʻzgarishini koʻrsatadi, yaʼni tarqoq yordamdan professional, har bir holatga asoslangan ijtimoiy ish tizimiga oʻtiladi.

Bu oʻzgarishlar tizimli jihatdan juda muhim. Bolalar va nogironligi boʻlgan shaxslar uchun ixtisoslashgan muassasalarni taʼlim yoki tibbiy yordamni asosiy vazifa qilgan vazirliklardan IHMAga oʻtkazish shuni anglatadiki, ularning muammolari endi markazlashgan ijtimoiy parvarish va holistik boshqaruv nuqtai nazaridan hal etiladi. Bu esa de-institutsionalizatsiya siyosatiga oʻtish, standartlarni birxillashtirish va professional ijtimoiy ish tamoyillarini joriy etish uchun asos yaratadi.

Davlatning ijtimoiy mohiyati masalasi zamonaviy davlatchilik paradigmasining markaziy o‘qini tashkil etadi. Ijtimoiy davlat (Welfare State) nafaqat jamoat xavfsizligi va ma’muriy boshqaruvni ta’minlashga qaratilgan, balki fuqarolarning hayotining minimal standartlarini, teng imkoniyatlarni va ijtimoiy himoyani faol ta’minlashga majbur bo‘lgan tizimdir. Ushbu majburiyatlarning doimiy tahlili va amaliyotda ro‘yobga chiqishi davlatning legitimligi uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yildan keyingi islohotlar dasturi, ayniqsa 2021-yildan boshlab Inson Qadri tamoyilini siyosatning eng ustuvor yo‘nalishi sifatida markazlashtirgani sababli, davlatning ijtimoiy mohiyatini chuqur tahlil qilish zaruriyati yanada oshdi. Inson Qadri nafaqat shior, balki fuqaroni davlat faoliyatining markaziy sub’ekti sifatida qayta joylashtiruvchi fundamental mafkuraviy o‘zgarishdir. Ushbu hisobot siyosiy falsafa va huquqiy tahlilni zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy siyosatning amaliy, miqdoriy baholashlari bilan bog‘lovchi tizimli yondashuvni talab qiladi.

Manzillilik tizimining asosi “Ijtimoiy himoya yagona reestri” axborot tizimidir. U kam taʼminlangan oilalarni aniqlash va ularga aniq yoʻnaltirilgan yordam koʻrsatish uchun joriy qilingan.

Bu tizim 2023-yil 1-oktabrdan boshlab ishga tushirilgan “Yagona milliy ijtimoiy himoya” axborot tizimi orqali toʻliq integratsiyalashtirildi. 2023-yil 1-oktabrdan boshlab “Ijtimoiy himoya yagona reestri” Agentlik tasarrufiga oʻtkazildi va aholiga koʻrsatiladigan barcha turdagi ijtimoiy xizmatlar va yordamlar, shu jumladan kam taʼminlangan oilalar bolalari uchun nafaqa va moddiy yordamlar boʻyicha arizalar faqat shu yagona tizim orqali qabul qilinadi.

Tizimning eng katta samaradorligi shundan iboratki, yagona reestr orqali kam taʼminlangan deb eʼtirof etilgan oilalar qoʻshimcha hujjatlar va maʼlumotnomalarni taqdim etmasdan, bepul yoki imtiyozli shartlarda koʻrsatiladigan ijtimoiy xizmatlar va yordamlardan foydalanishga haqlidir. Bu jarayon yordamda ochiqlik va shaffoflikni joriy etadi.
Raqamli tizimga oʻtish natijasida ijtimoiy himoya qamrovi keskin kengaydi. “Yagona reestr” joriy etilgandan keyingi uch yil ichida kam taʼminlangan nafaqa oluvchi oilalar soni toʻrt barobarga oshib, 1,9 millionga yetdi. Bu raqamli identifikatsiya tizimi ilgari mavjud boʻlgan institutsional toʻsiqlar tufayli yordam ololmagan ehtiyojmand aholini samarali aniqlaganini va qamrab olganini koʻrsatadi.

O'zbekistonda ijtimoiy himoya tizimini isloh qilish zarurati amaldagi tizimning samaradorlik jihatdan qoniqarsiz ekanligi haqidagi tanqidiy tahlildan kelib chiqdi. Davlat rahbari tomonidan o'tkazilgan yig‘ilishda ta'kidlanganidek, eski ijtimoiy himoya tizimi 30 yil avvalgi darajada qolib ketgan va asosan faqat davlat ajratgan pulni tarqatish bilan shug'ullangan. Bu nomaqbul yondashuv odamlarga umid berish, ularning hayotini yaxshilash yoki band bo'lishiga ko'maklashishni eng oxirgi o'ringa tushirib qo'ygan ekan.
Yangi tizimning asosiy tamoyili ijtimoiy adolat va inson qadrini ta’minlashdir. Bu yangi tizimni joylarda samarali ishlatish, muhtoj insonlarga madad va umid bag‘ishlash zarurligini anglatadi. Shunday qilib, islohotlar passiv redistributiv modeldan faol, rivojlanishga yo'naltirilgan sotsial davlat modeliga o'tishga intiladi. Bu, iqtisodiy tanqidiy ta’limotlar ta’kidlaganidek, taqsimotning mohiyatini o‘zgartirishga urinishdir.

Shaxslar uchun yaratilgan shart-sharoitlar
“Daftar” tizimi uchta asosiy yo'nalishni o‘z ichiga oladi: “Temir daftar,” “Ayollar daftari,” va “Yoshlar daftari.” Ushbu tizimning markazida Ijtimoiy himoya yagona reestri joylashgan bo‘lib, u subsidiyalar va imtiyozlarni aniq maqsadli guruhlarga yo‘naltirishga xizmat qiladi. Tizimning maqsadliligi eski tizimdagi tarqoq, aniq manzilga yetib bormaydigan yordam xatolarini bartaraf etishga qaratilgan.

Bunday maqsadli yondashuv ijtimoiy siyosatning falsafiy jihatdan tubdan o‘zgarganini anglatadi: davlat faqat mablag'larni taqsimlashni emas, balki fuqarolarni kambag‘allik girdobidan chiqaruvchi vositalar bilan ta'minlashni o‘z zimmasiga oladi (rivojlanishga yo‘naltirilgan ijtimoiy davlat).
Maxsus maqsadli guruhlarni qoʻllab-quvvatlashga qaratilgan “Daftarlar” (Mehr daftari, Saxovat va koʻmak, Yoshlar daftari, Ayollar daftari) orqali koʻrsatilgan ijtimoiy yordam va koʻmaklar 2024-yil 1-yanvardan boshlab yagona tizimga integratsiyalashga majburiy qilingan. Bu harakat ijtimoiy yordamni tarqoq, segmentlangan boshqaruvdan yagona, muvofiqlashtirilgan ijtimoiy farovonlik tizimiga oʻtkazish uchun muhimdir.

Ushbu uchta Daftar tizimining birgalikda ishlashi davlatning ijtimoiy mohiyatini tarqatishdan ko‘ra, imkoniyat yaratish orqali namoyon etishini ko‘rsatadi. Har bir daftar o‘zining aniq maqsadli guruhiga mos ravishda moliyaviy, ta’limiy yoki tadbirkorlikka oid vositalarni taqdim etadi, bu esa eski tizimning faqat pul tarqatishga qaratilgan passiv modeliga nisbatan sezilarli darajada rivojlanishga asoslangan yondashuvni ifodalaydi.
Kuchli ijtimoiy davlatning ajralmas qismi yordamning sifatini kafolatlash, aholining xabardorligini oshirish va davlat apparatining ijtimoiy gʻamxoʻrlik madaniyatini singdirishdan iborat.

Ijtimoiy Himoya Milliy Agentligi huzuridagi Ijtimoiy Inspeksiya yuqorida belgilangan standartlar va strategik maqsadlar doirasida ijtimoiy himoya choralarining toʻgʻri amalga oshirilishi ustidan nazoratni taʼminlaydi. Ushbu nazorat mexanizmi tizimning shaffofligi va samaradorligini kafolatlaydi.
Ijtimoiy gʻamxoʻrlik siyosatining insoniy tomonini mustahkamlash maqsadida har haftaning juma kuni “Mehr va saxovat kuni” sifatida belgilandi. Bu kunda barcha davlat organlari va tashkilotlari ehtiyojmand aholi, nogironligi boʻlgan shaxslar hamda yolgʻiz keksalar holidan xabar olish, ularga gʻamxoʻrlik qilish hamda xayriya tadbirlari oʻtkazishga masʼuldirlar.

Bu tadbir faqatgina qoʻshimcha moddiy boʻlmagan yordam emas, balki davlat amaldorlarini aholi bilan bevosita aloqaga majburlaydigan institutsional mexanizm boʻlib xizmat qiladi. Bu, oʻz navbatida, byurokratik apparatning ijtimoiy masʼuliyat madaniyatini rivojlantirishga yordam beradi va bevosita aloqa orqali siyosatni takomillashtirish uchun zarur boʻlgan qayta aloqa kanalini yaratadi.

Oʻzbekistonning ijtimoiy davlat sifatida shakllanish jarayoni yuqori darajada muvaffaqiyatli institutsional va raqamli transformatsiyalar bilan belgilanadi. Konstitutsiyaviy tamoyilning amaliy ijrosi Ijtimoiy Himoya Milliy Agentligining tashkil etilishi orqali yakunlangan institutsional birlashuvda namoyon boʻldi. Bu birlashuv, ayniqsa, bolalar va zaif guruhlar uchun moʻljallangan muassasalarni Agentlik tasarrufiga oʻtkazish orqali, ijtimoiy parvarishga kompleks va yagona yondashuvni taʼminladi.
Yaratilgan shart-sharoitlar va kuchli ijtimoiy himoya tizimining eng muhim koʻrsatkichi “Ijtimoiy Himoya Yagona Reestri” hisoblanadi. Ushbu raqamli tizim oʻtgan uch yil ichida nafaqa oluvchilar qamrovini toʻrt barobarga oshirib, 1,9 million oilaga yetkazish orqali avvalgi tizimdagi byurokratik toʻsiqlar tufayli yuzaga kelgan manzillilikdagi kamchiliklarni bartaraf etganligini isbotladi. Bundan tashqari, nafaqalar muddatining uzaytirilishi va ularni Minimal Isteʼmol Xarajatlariga bogʻlash tizimning barqarorligini va iqtisodiy adolatga asoslanganligini kuchaytirdi.

Umuman olganda, xulosa qilib aytganda, O‘zbekiston Respublikasida ijtimoiy mohiyatning konstitutsiyaviy va huquqiy mustahkamlanishi, “Inson-jamiyat-davlat” tamoyiliga asoslanib, davlatning ijtimoiy majburiyatlarini uch baravardan ortiqqa oshirgan holda, inson qadrini jamiyatdagi barcha islohotlarning markaziga qo‘yishga qaratilgan.
O‘zbekistonda shaxslar uchun yaratilgan shart-sharoitlar tizimi “Inson qadri uchun” tamoyili asosida qurilgan bo‘lib, har bir fuqaroning munosib yashashi, ijtimoiy adolatdan foydalanishi va jamiyatda o‘z o‘rnini topishi uchun huquqiy va amaliy kafolatlar yaratishga qaratilgan. Bu kafolatlar Konstitutsiya darajasida mustahkamlanib, davlatning barcha organlari faoliyatining asosiy mazmunini belgilab beradi.

O‘zbekiston Respublikasidagi kuchli ijtimoiy himoya va g‘amxo‘rlik siyosati Konstitutsiyaviy islohotlar asosida shakllangan bo‘lib, insonni siyosatning markaziga qo‘yadi. “Ijtimoiy davlat” maqomi va davlatning ijtimoiy majburiyatlari uch barobar oshirilishi orqali endi hech bir fuqaro o‘z muammosi bilan yolg‘iz qolmaydigan, har bir ehtiyojmand shaxsga davlat tomonidan kafolatlangan yordam va g‘amxo‘rlik ko‘rsatiladigan adolatli jamiyat qurish maqsad qilingan.